تلاش های پیشکسوتان در صیانت از ادبیات ملی، نباید فراموش شوند

ابوالحسن نجفی استاد معاصر زبان شناسی و ترجمه ، دوم بهمن امسال در 86 سالگی به دیدار حق شتافت. باهدف آشنایی با فعالیت های علمی آن مرحوم ، خبرنگار ما با محمدرضا نوذریان پژوهش گر و مدرس دانشگاه مصاحبه ای به شرح ذیل انجام داده است.

نوذریان در گفت و گو با خبرنگار تابناک اردبیل، با ابراز تاسف از درگذشت استاد نجفی، فقدان او را ضایعه ای برای جامعه دانست و ضمن اشاره به گوشه هایی از زندگی علمی مرحوم نجفی توضیح داد: این زبان شناس و مترجم ایرانی که از اعضای فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم بود در طول سالیان متمادی، فعالیت‌های گسترده ای را در حوزه ترجمه متون ادبی، ویرایش، زبان‌شناسی و وزن شعر فارسی داشت و موفق شد دایره ای را برای طبقه‌بندی وزن شعر فارسی ارایه نماید.

او گفت: زنده یاد ابوالحسن نجفی به عنوان دانش آموخته رشته های زبان فرانسه و زبان شناسی، علاوه بر تدریس در دانشگاه و کارهای فرهنگی نظیر همکاری در راه اندازی انتشارات ، نشر مجله و ... آثارمختلفی را نیز به زبان فارسی ترجمه و در دسترس مشتاقان ایرانی قرار داد که از آن جمله می توان ترجمه نمایش نامه شیطان و خدا، از ژان پل سارْتْر ( اگزیستانسیالیست فرانسوی )، ضد خاطرات از آندره مالرو، خانواده تیبو از روژه مارتن دوگار( برنده جایزه نوبل ادبیات ) و بیست و یک داستان از نویسندگان معاصر فرانسه را نام برد.

این پژوهش گر زبان و ادبیات فارسی در قسمت دیگری از گفت وگوی خود اظهار کرد: « مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی » که مفاهیم و مباحث اساسی زبان‌شناسی در آن تشریح شده و « غلط ننویسیم » از کتاب های به یادماندنی آن مرحوم به شمار می روند .

او افزود : استاد در مقدمه کتاب موصوف توضیحی به این مضمون دارد که ظاهرا سخن گفتن به فارسی برای کسانی که اين زبان را از کودکی آموخته‌اند آسان است اما نوشتن به فارسی آسان نيست و لذا در این کتاب غیر از غلط‌های املایی، به غلط‌های انشایی و استعمال نادرست واژه‌ها، از جمله واژه‌های برگرفته شده از زبان‌های خارجی و گرته‌برداری، یعنی ترجمه لفظ به لفظِ اصطلاحات و ترکیبات خارجی نیز پرداخته‌است.

وی توضیح داد: به تعبیر زنده یاد نجفی، ترديد ما هميشه از بابت املا يا معنای کلمات نيست ، وانگهی برای رفع اين مشکل کافی است به يک لغت نامه معتبر مراجعه و جواب خود را در آن بيابيم اما هنگام نوشتن، پرسش های ديگری نيز پیش می آیند که پاسخ به آن‌ها را در لغت نامه‌های موجود به دشواری می‌توان يافت يا اصلاً نمی‌توان يافت.

نوذریان یادآوری کرد: وقتی کتاب «غلط ننویسیم» منتشر شد، زبان‌شناس نامی دکتر محمدرضا باطنی مقاله‌ای در نقد آن با عنوان «اجازه بدهید غلط بنویسیم» نوشت و در خرداد 1367 در نشریه آدینه به چاپ رساند که شرح تخصصی آن از حوصله این مقال خارج است لیکن علاقه مندان می توانند به پیشینه یادشده مراجعه نمایند.

او با بیان این که وظیفهٔ ادبیات (ترجمه و تدوین)، فرهنگ فارسی عامیانه و درباره طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی دیگر کتاب های به جا مانده از استاد نجفی هستند از جشن‌نامه ابوالحسن نجفی هم به عنوان کتابی حاوی شش مصاحبه با نامبرده و چند مقاله که به او تقدیم شده یاد کرد.

بنابه گفته نوذریان در مصاحبه های گنجانده شده درجشن‌نامه، شادروان نجفی، داستان زندگی خود را از آغاز تا زمان مصاحبه بازگویی و از موضوعاتی چون رابطه جامعه و ادبیات، برخی مسائل فنی ترجمه، شخصیت و آثار برخی نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات، فرهنگ‌ نگاری، تفاوت عروض جدید و قدیم، طبقه‌بندی اوزان شعر فارسی و... سخن به میان آورده و به بعضی از نقدها درباره «غلط ننویسیم» پاسخ داده است.

این مدرس دانشگاه و فعال فرهنگی در پایان گفت وگوی خود فعالیت در عرصه بی کران فرهنگ را جریانی پیوسته، ظریف و دشوار که باید از نسلی به نسل دیگر منتقل شود دانست و تاکید کرد : استادان پیشکسوت در جای جای این مرزوبوم واز جمله در استان تاریخی ما به لحاظ تلاش های علمی شان، نقش بسزایی در ترویج و صیانت از ادبیات ملی دارند و خدمات این بزرگان که عمری را صرف پاسداری از این سرمایه ملی نموده اند نباید به بوته فراموشی سپرده شود.