یاشار پورمجید
اردبیلی ها تنها کمتر از چهار ماه دیگر ، می توانند دهمین سالگرد کلنگ زنی پتروشیمی اردبیل را جشن بگیرند ! پروژه ای که می رود به نماد بدقولی و بی برنامگی مسئولان در قبال توسعه نیافتگی اردبیل تبدیل شود.
پروژه پتروشیمی اردبیل در 29 شهریور ماه سال 85 و جریان سفر استانی دولت وقت به اردبیل با هیاهوی تبلیغاتی زیاد کلنگ زنی شد. اگر چه در همان بدو امر ، رئیس جمهور وقت تمایل چندانی به کلنگ زنی این پروژه نشان نداد و در جلسه شورای اداری استان گفت که "پروژه کلنگ زنی شده بی برنامه زیاد داریم " ، اما به اصرار یکی از مسئولان ارشد وقت ، این پروژه در فهرست صدها مصوبه سفر استانی هیات دولت گنجانده شد.
بلافاصله به مردم وعده ایجاد هزاران شغل مستقیم و غیر مستقیم داده شد و کم نبودند جوانانی که با عاقبت اندیشی و صد البته ساده دلی تمام ، رشته های تحصیلی خود را منطبق بر نیازهای پتروشیمی انتخاب کردند تا شاید سهمی از بازار اشتغال وعده شده بیابند. اما صد افسوس که جوانان اردبیلی و این همه خوشبختی محال بود !
هنوز شش ماه از کلنگ زنی پتروشیمی اردبیل نگذشته بود که پتروشیمی اراک به عنوان شرکت متولی ساخت اعلام کرد به دلیل گران شدن قیمت گاز و مواد اولیه ، این طرح توجیه اقتصادی لازم را ندارد و افسوس که چانه زنی و مذاکره برای احداث خط انتقال سوخت و قمیت تمام شده ماهها طول کشید تا کشور به دوره تحریم ها رسید.
از آن زمان مسئله پتروشیمی اردبیل به سوژه تبلیغاتی کاندیداهای سه دوره انتخابات مجلس تبدیل شده و تاکنون شعارها و وعده های زیادی برای راه اندازی این پروژه سر داده شده است. از استانداری که می گفت دو ساله کار پتروشیمی اردبیل تمام می شود تا نماینده ای که به مردم وعده داد با تشکیل کنسرسیومی متشکل از بانکهای عامل ، جذب 545 میلیون دلار اعتبار از صندوق توسعه ملی برای حل مشکل پتروشیمی اردبیل قطعی شده است.
اکنون اما در اثبات بی برنامگی مسئولان وقت همین بس که مدیر عامل فعلی شرکت آب منطقه ای اردبیل پس از گذشت یک دهه از زمان کلنگ زنی این پروژه گفته است با توجه به حجم بالای درخواست آب برای تولیدات پتروشیمی ، قادر به تامین این منابع نیستیم.
داود نجفیان که در جلسه اخیر شورای حفاظت منابع آب استان سخن می گفت بیان کرد: اختصاص آب از سد یامچی به پتروشیمی اردبیل امکانپذیر نیست مگر آنکه بعد از مطالعه مولفههای زیست محیطی و مشخص شدن الزامات آن، آب مورد نیاز پتروشیمی از طریق پساب تامین شود.
ناگفته پیداست که هنوز نه سرمایه گذاری لازم برای جمع آوری و انتقال پساب به محل پتروشیمی اردبیل انجام شده است و نه حتی مولفه های زیست محیطی آن مطالعه شده است.
حال باید پرسید این چه رسم کلنگ زنی پروژه بااهمیتی مثل پتروشیمی است که از ابتدا نه توجیه اقتصادی تامین و انتقال سوخت آن مشخص بوده و نه حتی فکری به حال تامین آب مورد نیاز شده است.
البته شکی نیست که خواستن توانستن است. پتروشیمی اردبیل، زنجان، کرمانشاه و ایلام دارای یک ردیف بودجهای مشترک بودند اما بعد از گذشت یک دهه ، پتروشیمی هر سه شهر دیگر در حال راهاندازی است اما پتروشیمی اردبیل حداکثر یک تا پنج درصد پیشرفت فیزیکی دارد که آن هم مربوط به انبارهای معروف سیب زمینی است !
شاید می شد با جذب سرمایه های کلان، سوخت مورد نیاز پتروشیمی را از جنوب یا قفقاز به اردبیل رساند و آب مورد نیاز آن را از قزل اوزن یا پساب های منطقه تامین کرد. اما به هر حال اراده یا شرایط انجام این کار فراهم نبوده است و اکنون وقت آن است که مسئولان بگویند پول پتروشیمی در هوای پاک اردبیل خوردن ندارد و این گونه دل خود را خنک و خیال مردم را راحت کنیم.
پارسال استاندار اردبیل گفته بود «طرح پتروشیمی اردبیل تنها کلنگ زنی شده و با وجود هزینه 20 میلیارد تومانی برای آن؛ حداقل به 2 هزار میلیارد تومان دیگر برای تکمیل این پروژه نیاز است.»
اکنون در دوره پسابرجام وقت آن است که تکلیف افکار عمومی اردبیلی ها با این پروژه روشن شود. زیرا بهای به سرانجام نرسیدن پتروشیمی اردبیل تنها آن 20 میلیارد تومان هزینه شده و آن آرزوی در اذهان متوقف شده نیست ، بلکه بهای گزافتری به نام باور سوزی و اعتماد سوزی مردمی است که یک دهه یا بیشتر از عمر خود را به خیال پتروشیمی و راه آهن و سرانجام قصه مگا پروژه ها به بایگانی تاریخ سپرده اند.
کاش شرایطی فراهم بود تا مسئولان می توانستند آستین همت را برای اقناع و جذب سرمایه گذاران بالا بزنند و حالا که به هر دلیل این شرایط فراهم نیست، بهتر آن است در کوتاه مدت و میان مدت، خیال مردم را از بابت تحقق پتروشیمی و قولهایی مانند آن راحت کنند و به فکر رشد اقتصادی استان از طریق اجرای طرح های سهل الوصل تر بخش کشاورزی و گردشگری باشند تا اعتماد به نفس علاقه مندان به توسعه منطقه با دل بستن به امید های بی پشتوانه ، بیش از این پایمال نشود!