ابتلا فرانسه به طاعون تروریسم

دکتر عبدالرحمان ولایتی- دکتری روابط بین الملل

یکبار دیگر پدیده شوم تروریسم اروپا و به ویژه فرانسه را در کانون توجهات افکار عمومی جهان قرار داد و همه رسانه های خبری جهان تیتر یک خبری خود را به حادثه تروریستی نیس (NICE) متمرکز ساختند.

در واقع از دیدگاه تاریخی به نوعی فرانسه در این سالهای اخیر تاوان همه مباحث مرتبط با مقوله کولونیسم و امپریالیسم را به تنهایی در قامت کلی جهان غرب به دوش می کشد. دولت فرانسه با وجود عدم اطمینان جامعه اروپا به امکان برگزاری یورو 2016 در خاک این کشور بنا به ملاحظات امنیتی و حوادث تروریستی اخیر در پاریس، برخلاف انتظار افکار عمومی بین المللی با ضریب بالای فوق امنیتی این بازیها را به اتمام رساند و به نوعی به همه حرف و حدیث ها در مورد نا امنی حاکم بر جو کشور پایان بخشید که البته از برآیندهای سیاسی و اقتصادی آن نیز نمی توان غفلت ورزید که مسلما برای فرانسویها با این وضیعت دشوار اقتصادی حاکم بر جو اروپا بسیار حائز اهمیت می نمود اما متاسفانه چندان دوام نیاورد و حادثه جمعه شب شهر نبس بار دیگر معادلات را برای دولت فرانسه برهم زده و به نوعی فرانسویها را به کمای امنیتی فرو برد

پدیده تروریسم که در ترمینولوزی علم سیاست از آن به استفاده از ابزار خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی و ایدئولوژیکی یاد می شود، قدمتی به عمر خلقت بشر دارد که همواره در تاریخ بازی تاج و تخت (game of throns) یا همان بازی معروف قدرت در جریان بوده و در بزنگاههای سیاسی به انحاء مختلف دستمایه گروهها ، جریانها و حتی گاهی اوقات بازیگران دولتی قرار گرفته است و عوارض و تلفات انسانی جبران ناپذیری نیز به جا گذاشته است.

متاسفانه در عصر مدرن این پدیده شوم نیز بسان سایر پدیده ها چهره ای مدرن یافته و در بعد بسیار وسیع تر از اعصار گذشته عمل می نماید و در عصر حاضر طبق ضوابط و موازین بین المللی و همچنین از منظر علم روابط بین الملل یک خطا و خطر بین المللی (failed and rick international) محسوب شده که نیاز به مداخله اضطراری رژیم ها و سازمانهای بین المللی در قالب دکترین مسئولیت حمایت (RTP ) را ضروری می نماید.

ولی موضوع از آنجا برای نظام بین الملل بحرانی تلقی می شود که پدیده شوم ترور در دستور کار بازیگران شبکه ای برای نیل به اهدافشان قرار می گیرد که در این صورت مساله برای نظام بین الملل حتی در قالب دکترین مسئولیت حمایت نیز دشوار می شود. به جهت اینکه بازیگران شبکه ای در قالب گروهها و سازمانهای شبه نظامی ، سیاسی از هرگونه آدرس برگشت ژئوپلتیک که برای اعمال تنبیهی نظام بین الملل الزامی ست عاری می باشند قلذا هیچگونه تعهد و تقیدی نسبت به موازین بین المللی از خود نشان نمی دهند و بدون هیچ دلمشغولی ابزار ترور را محور عملیاتهای خوذ قرار می دهند که حوادث یکساله فرانسه دستخوش ابزار تروریسم یکی از این بازیگران شبکه ای نوین یا به تعبیری همان دولت اسلامی( IS ) قرار گرفته است

گروه شبه نظامی دولت اسلامی یا به تعبیر ژورنالیستی داعش ورژن ایدئولوژیک، تکنولوژیک از بازیگران شبکه ای می باشد که برای نمایش قدرت حباب انگیز خود ترور را با خشونت تمام عیار و با رویکرد رعب و وحشت به اجرا می گذارد و قربانیان حود را غالبا از میان جامعه انسانی بی گناه انتخاب می نماید که هیچ نقشی در مطامع حاصل از سیاست ورزی بازیگران قدرت ندارند و تنها طعمه مطامع و زیاده خواهی های اختاپوس قدرت می شوند که مصداق بارز آن حملات تروریستی یکسال اخیر در گوشه و کنار فرانسه بعنوان یکی از سه قدرت برتر یورو موسوم به سه تفنگدار می باشد که علاوه بر تلفات انسانی و اجتماعی وسیع موجی از وحشت را نیز بر جامعه فرانسه بجا گذاشته است

اکنون با وقوع حادثه نیس که منجر به کشته شدن بیش از 84 نفر از انسانهای بی گناهی شد که فارع از همه تحولات پشت پرده بازی قدرت مشغول شادی و پایکوبی پاسداشت یک روز ملی (جشن باستیل) بودند که منجر به ظهور آزادی و پایان عمر دسپوتیسم بر جامعه فرانسه گشته بود، سایه وحشت نه تنها بر جامعه فرانسه بلکه بر کل جامعه اروپا گسترانده شده است و در وافع اقتصاد گردشگری اروپا بطور عام و فرانسه خاصا تحت الشاع پدیده شوم تروریسم قرار گرفته است.

دیگر کمتر کسی با آسودگی و فراغ خاطر برای تفریح و پیک نیک پا به فرانسه و پاریس شهر رویاها می گذارد و در این بین سوالی که بطور مسلم افکار عمومی جهان بلاخص شهروندان فرانسویها را به خود درگیر ساخته است حاکی از این امر است که چرا فرانسه؟ چه دلایلی پشت این حملات تروریستی سریالی بر جامعه فرانسه خوابیده است؟

پاسخ این معمای امنیتی شاید چند وجهی ست یعنی هم ملاحظات سیاسی، تاریخی در آن دخالت دارند و هم به نحوی می تواند ریشه در ویترینی بودن شهرهای فرانسه از بعد صنعت گردشگری و سیاحت داشته باشد که گروههای تروریستی را ملزم می نماید کانون حملات خود را در کشور فرانسه طراحی و به نمایش عمومی بگذارند که در بعد گسترده بر افکار عمومی جهان تاثیر گذاشته و برآیند وحشت آن نیز برای گروههای تروریستی به احتمال راضی کننده است.

دلیل سیاسی تاریخی نیز به سادگی برای همگان قابل تحلیل است چرا که ماهیت عملکرد سیاست خارجی فرانسه از همان زمان انقلاب کبیر 1789 نه در بستر حسابگرانه و عقلانیت بلکه همواره در زمینه ایدئولوژیک بوده است در واقع فرانسویها دراعمال سیاست خارجی اصل تناسب مقدورات و محذورات را زیاد مورد توجه قرار نداده اند و بیشتر با چاشنی توهم به اعمال سیاست خارجی پرداخته اند و بیشتر از اینکه برآیند فایده را برای دولت فرانسه به بار داشته باشد هزینه گزافی بجا گذاشته است.

جهت یادآوری اذهان مروری به عملکرد فرانسه در جنگ اول و دوم و همچنین رویکردهای آرمانگرایانه مارشال دوگول در جریان نظام برتون وودز در تقابل با ایالات متحده می توان اشاره نمود. به بیانی روشنتر فرانسه همیشه با تاسی و فخر به صبغه امپراطوری اش سعی وافر در پرچمداری تمدن سکولاریستی جهان غرب داشته است در صورتیکه بیشترین فایده نصیب آنگلوساکسونهای محافظه کار شده است و رویکرد لیبرالیستی فرانسویها تاوانی از این قسم برایشان زیاد داشته است.

در پایان باید اذعان داشت که عارضه اخیر از نوع تروریسم که در حدود یکسالی ست در چندین نوبت آنهم در بعد وسیع فرانسه و اخیرا حتی با حادثه مونیخ ، آلمان را درگیر خود ساخته است به نحوی یک آبروریزی سیاسی، امنیتی برای یک دولت و جامعه ای در حد و اندازه کلاس فرانسه و آلمان به شمار می آید که شواهد و براهبن نشان از این می نماید که از کنترل آن درمانده شده است و شاید به زعم نگارنده باید گفت فرانسه به مانند قرن نوزده دوباره به بیماری مهلک و فراگیر طاعون گرفتارشده است که در سویه بیست و یکمی آن به طاعون تروریسم باید از آن یاد کرد.