پیوند مستحکم و مستقیمی بین کمبود شغل و مهاجر فرستی وجود دارد و بر اساس
گزارش و تخمین آماری سال 2013 سازمان جهانی کار، حدود 150٫3 میلیون نفر از
شاغلین جهان را مهاجران تشکیل می دهند.
این تعداد همه افراد شاغل و
جویندگان کار در محل اقامت خودشان (44٫3 درصد زنان و 55٫7 درصد مردان) را
شامل می شود و جهت پیکان این پدیده از کشورهای توسعه نیافته به کشورهای
توسعه یافته، از شهرهای کوچک به کلانشهرها و از نقاط روستایی به سوی
شهرهاست.
بر اساس پیش بینی ها زمانی که کمبود شغل در مناطق شهری به طور
کامل از بین برود و مازاد شغل وجود نداشته باشد، این مناطق مهاجرپذیر
خواهند شد اما شرایط کنونی به خصوص در استانی مانند اردبیل با بیش از 382
کیلومتر مرز مشترک با جمهوری آذربایجان بغرنج است.
محدودیت فرصت های
شغلی در نقاط شهری مانند اردبیل و مغان یکی از مشکلات اصلی جامعه و از
دغدغه های اصلی مسوولان است اما با وجود این کمبود مشاغل، همچنان شاهد
پدیده مهاجرت به این مناطق هستیم.
فرماندار گرمی (مغان) بعنوان یکی از
مناطق محروم استان اردبیل افزایش روزافزون پدیده مهاجرت از این شهرستان
مرزی استان اردبیل در همسایگی کشور جمهوری آذربایجان را نگران کننده عنوان
می کند.
میرعلی رحیمی زاد با اشاره به مهاجرت 30 هزار نفر از این
شهرستان طی 2 دهه گذشته گفت: گرمی به رغم وجود ظرفیت های فراوان سرمایه
گذاری از بیکاری جوانان و درآمد پایین مردم رنج می برد.
وی افزود: این
شرایط موجب شده تا برخی از روستاها خالی از سکنه شوند و جوانان گرمی برای
تامین معاش به دیگر شهرها از جمله رشت و کرج مهاجرت کنند.
فرماندار
اردبیل نیز با اشاره به وجود 150 هزار حاشیه نشین در مرکز استان، بروز
پدیده مهاجرت روستاییان در اردبیل را تایید و آن را ناشی از ضعف خدماتی
همچون تامین آب آشامیدنی و کشاورزی عنوان می کند.
رییس سازمان برنامه و
بودجه استان اردبیل در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: 80 هزار و 52 نفر
بین سال های 1385 تا 90 مهاجرت داشتند که 40 هزار و 225 نفر آنها نقاط
مختلف این استان را به عنوان مقصد نهایی انتخاب کردند.
داوود شایقی
افزود:نصف دیگر مهاجران نیز از منطقه خارج شدند و استان های تهران، گیلان،
آذربایجان شرقی و غربی، مازندران و البرز مقصد اصلی 87 درصد این مهاجران
اردبیلی هستند.
وی بیان کرد: 70 هزار و 906 نفر نیز از دیگر مناطق کشور به استان اردبیل مهاجرت کردند که از این میان 40 هزار و 225 نفر بومی بودند.
رییس
سازمان برنامه و بودجه استان اردبیل اضافه کرد: 30 هزار و 681 نفر نیز از
استان های تهران، آذربایجان شرقی و غربی، گیلان و البرز حدود 66.2 درصد
مهاجران ورودی به استان اردبیل را تشکیل می دهند.
او گفت: تراز مثبت 9
هزار و 146 نفری استان، اردبیل را در رتبه ششم استان های مهاجرت فرست کشور
قرار داده و با در نظر گرفتن مولفه جمعیت، در رتبه پنجم جای می گیرد.
شایقی افزود: 53 درصد مهاجران از استان اردبیل در رده سنی 15 تا 29 ساله هستند که میانگین کشوری 46.11 درصد است.
وی بیان کرد: 6.4 درصد مهاجران نیز بیش از 45 سال سن دارند و 19.5 درصد هم زیر 15 سال هستند.
رییس
سازمان برنامه و بودجه استان اردبیل اضافه کرد: در مجموع کار 36.04 درصد،
تحصیل 33.34 درصد، خدمت وظیفه عمومی 17.73 درصد و مسکن 12.89 درصد علت
مهاجرت ها را تشکیل می دهد.
مهاجرت می تواند زمینه ساز تغییر ساختار
سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی ژنتیکی جمعیت شود و وقوع انواع جرم،
بزه و ناهنجاری های اجتماعی را به دنبال داشته باشد.
این پدیده با شکل
گیری سکونتگاه های غیر رسمی متعدد در حاشیه شهرهای بزرگ مانند اردبیل در
حال تبدیل شدن به بحرانی است که نیازمند توجه جدی مسوولان امر می باشد.
استاندار
اردبیل با تایید اینکه بیکاری عامل اصلی مهاجرت از شهرهای کوچک و روستاها
به شهرهای بزرگ است، گفت: مقایسه آمایش جمعیتی سال های 1385 و 90 استان
نشان می دهد که به جز اردبیل و پارس آباد سایر شهرستان ها کاهش جمعیت
داشتند.
مجید خدابخش افزود: پیشتر برای جلوگیری از معضل مهاجرت خدماتی
در شهرهای کوچک ارایه شد در حالی که آمار نشان می دهد روند مهاجرت ها ادامه
دارد؛ از این رو خروج جمعیت بخاطر کمبود امکانات و خدمات زیرساختی نیست.
وی
عنوان کرد: در گذشته استقرار سرمایه و پروژه ها درست انجام نشده و تنها
مسایل اقتصادی از جنس سرمایه گذاری منجر به اشتغال می تواند جلوی مهاجرت ها
را بگیرد.
استاندار اردبیل بیان کرد: نبود آمایش یا درست عمل نکردن به
آن، که همچنان هم جا نیفتاده و برای بسیاری ملموس نیست، یکی از علت های
اصلی شرایط کنونی است و از این رو باید تلاش شود استان اردبیل بر اساس طرح
آمایش به صورت متوازن توسعه یابد.
وی اضافه کرد: وارث شرایطی هستیم که
با توجه به آن برای تحقق توسعه متوازن، باید در مورد تهیه طرح آمایش استان
اردبیل تصمیم گیری شود و هر دستگاه برنامه آمایش خود را متناسب با برنامه
ششم توسعه ارایه کند.
به گزارش خبرنگار ایرنا ، احیای بافت های فرسوده و
تاریخی، ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی و بهبود امکانات و زیرساخت
روستاها مانند تبدیل نقاط دارای ظرفیت به روستاهای هدف گردشگری از جمله
اقدام ها برای جلوگیری از مهاجرت هاست.
همچنین بهبود فضای کسب و کار،
حمایت از واحدهای تولیدی کوچک و متوسط ، اختصاص یک میلیارد دلار برای مهار
آب های مرزی استان اردبیل، تلاش برای راه اندازی مناطق آزاد تجاری و ویژه
اقتصادی از جمله گام های دولت تدبیر و امید در راستای بهبود شرایط اقتصادی و
مقابله با مهاجرت می باشد.
گر چه دولت یازدهم در حد توان خود گام هایی
برای گذر از شرایط دشوار اقتصادی ایران برداشته اما همچنان شرایط بازار
کار در مناطق روستایی نسبت به مناطق شهری از کیفیت نامناسبی برخوردار است.
در
چنین شرایطی الگوهای نظری و تجربی کشورهای در حال توسعه، صنعتی شدن را
راهی برای مقابله با پدیده مهاجرت عنوان می کند زیرا ایجاد اشتغال در حوزه
کشاورزی از طریق اولویت دادن به سرمایه گذاری در ایجاد فرصت های شغلی جدید،
می تواند در جلوگیری از مهاجرت های غیرمنطقی جمعیت مناطق شهری و روستایی
موثر باشد.
ارتقای سطح رفاه اجتماعی و فرهنگ نیز می تواند به تثبت جمعیت ساکن در مناطق محروم کمک کند.
گزارش از: محمد ملاحمزه زاده