زنگ خطر مصرف بی رویه آب در اردبیل

تابناک اردبیل- کارشناسان معتقدند که در زمانی نه چندان طولانی بیش از حد مجاز و پنج برابر ظرفیت تعریف شده استاندارد از دشت اردبیل آب برداشت شده و این امر سبب نشست این دشت شده است.
استاندارد برداشت آب از دشت اردبیل 130 میلیون مترمکعب بوده و این در حالی است که رقمی بالغ بر 632 میلیون مترمکعب آب از این دشت برداشت شده که 5 برابر ظرفیت تعریف شده می باشد.
در حال حاضر 30 تا 40 درصد آب هایی که در پشت سدهای استان ذخیره سازی می شد تعدیل شده است بطوری که هم اکنون سد یامچی که برای 80 میلیون متر مکعب ذخیره سازی آب طراحی و احداث شده بود کمتر از 60 میلیون مترمکعب آب دارد.
سد یامچی در شهرستان نیر و سد سبلان در شهرستان مشگین شهر با کاهش آب مواجه هستند، در یامچی که آب آن مورد استفاده شرب و کشاورزی است ظرفیت به 64 میلیون متر مکعب و در سد سبلان هم از 105 میلیون مترمکعب به 32 میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
به گفته مسئولان ، دلیل اصلی این کاهش استفاده بی رویه کشاورزان و شهروندان از آب در تامین شرب می باشد و ضرروی است مصرف بی رویه آب در بین خانواده ها باید به درستی مدیریت شود.
کارشناسان معتقدند که با وجود هشدارهای زیاد هنوز عمق خطر کمبود آب برای بسیاری از شهروندان احساس نشده و ضروری است که در زمینه مصرف بهینه آب در بخش های مختلف آشامیدنی ، کشاورزی و صنعت فرهنگ سازی شود.

** مصرف بی رویه آب مدیریت شود
آیت الله سیدحسن عاملی نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل با اشاره به خشکسالی های متوالی در ایران و حجم زیاد مصرف آب به خصوص در کشاورزی گفت: اسراف در مصرف آب بویژه در بخش کشاورزی در واقع کفران نعمت و ضایع کردن حقوق دیگران است.
وی افزود: در بخش کشاورزی باید آبیاری غرقابی و سنتی ممنوع شده و زارعان نیز به موضوع صرفه جویی و استفاده بهینه از این نعمت خدادادی توجه جدی نمایند.
عاملی اضافه کرد: با اینکه دولت 85 درصد هزینه آبیاری قطره ای و بارانی را تقبل کرده و برای 15 درصد بقیه تسهیلات بانکی می دهد ولی تعداد زیادی از کشاورزان به مصالح مهم خودشان در ارتباط با استفاده درست از آب توجه نمی کنند و همچنان به شیوه آبیاری غرقابی ادامه می دهند.

** ذخایر آب پنج سال اردبیل مصرف شده است
اصغر سلیمان زاده مدیرعامل آب منطقه‌ای اردبیل با اشاره به کسری شدید منابع آب زیرزمینی در منطقه گفت: ذخایر آب پنج سال آینده دشت اردبیل مصرف شده و این رقم به این معنی است که اگر هم‌اکنون به مدت پنج سال آب مصرف نکنیم، منابع آبی به وضعیت اولیه می‌رسد.
وی با بیان اینکه در دشت اردبیل با 632 میلیون مترمکعب کسری منابع زیرزمینی آب مواجه هستیم، افزود: این وضعیت دشت اردبیل را در آستانه فرونشست قرار داده و این دشت یکی از 355 دشت ممنوعه کشور است.
سلیمان زاده بیان کرد:عوامل متعددی می‌تواند سبب کمبود آب در دشت اردبیل شده است ، کاهش محسوس بارش‌ها در سال‌های اخیر، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و نیز حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت‌های اضافه از چاه‌ها برای مصرف در کشاورزی از جمله مهمترین عوامل کاهش ذخیره در این دشت می باشد.
مدیرعامل آب منطقه ای اردبیل معتقد است که برای حفظ و افزایش ذخیره آب در پشت سدها و نیز منابع زیرزمینی، تغییر الگوی کشت ، تغییر روش آبیاری، استفاده از گونه های کشاورزی کم مصرف آب، آبیاری قطره ای وتحت فشار برای افزایش راندمان آبیاری اقدامی ضروری است.
او یکپارچه سازی اراضی ، کشت گلخانه ای و توسعه گلخانه های صنعتی و کشاورزی را در کاهش سهم آب کشاورزی موثر دانست و بیان کرد: در صورت اعمال این اقدامات می توان سهم آب کشاورزی را کاهش و سهم آب صنعتی را افزایش داد.
سلیمان زاده اصلاح مدیریت مصرف آب را ضروری خواند و گفت: با فرهنگ سازی توسط رسانه ها و نهادهای متولی می توان مصرف آب را مدیریت کرد.
وی با بیان اینکه جبران کسری سدها در کوتاه مدت امکان پذیر نیست، افزود: دلیل اصلی کسری مخازن سدها برداشت بیش از حد و در برخی مواقع 80 درصد بیشتر از ظرفیت برداشت با هدف تامین مصارف آب اشامیدنی است.
او اضافه کرد: مناطق شمالی این استان به رغم دارا بودن بارش مناسب، همچنان نیازمند آب است و منابع آبی حوضه آبریز' ساری قمیش' که با مساحتی در حدود 87 هزار و 49 هکتار، بخش هایی ازشهرستان های گرمی و بیله سوار مغان در شمال این استان را شامل می شود حدود 12 میلیون مترمکعب کمبود آب دارد در حالی که نیاز آبی جمعیت انسانی، دامی و اراضی کشاورزی این حوزه بیش از 15 میلیون مترمکعب تخمین زده می شود.
به گفته سلیمان زاده باید 20 درصد از منابع موجود آب هر منطقه مصرف و بقیه برای استفاده نسل های آینده و حفاظت محیط زیست نگهداری شود .
وی بیان کرد: تغییر الگوی کشت، تغییر روش آبیاری، استفاده از گونه های کشاورزی کم مصرف آب، آبیاری قطره ای وتحت فشار برای افزایش راندمان آبیاری ازجمله راهکارهای اساسی برای بالابردن راندمان آب وجلوگیری از مصرف بیشتر آن می باشد.

** برداشت بی رویه آب از سفره های ز یر زمینی نگران کننده است
جواد زنجانی فرماندار اردبیل هم در این باره گفت: برداشت بی رویه آب از سفره های زیر زمینی در دشت اردبیل نگران کننده بوده و ضروری است برای جلوگیری از آن اقدام های موثرتری صورت بگیرد.
وی اضافه کرد: فقدان نظارت کافی در برداشت از سفره های آب زیر زمینی و نبود مدیریت مناسب در این زمینه باعث ایجاد وضعیت بحرانی کنونی شده است.
وی اعمال مدیریت و برنامه ریزی برای حراست و احیای دشت اردبیل را بهترین راهکار موجود اعلام کرد و گفت: برنامه های محیط زیست و آب بدون تاثیرگذاری مسائل سیاسی باید به صورت منطقه ای و استانی اعمال شود و اگر در این زمینه سیاست گذاری درستی شود می توان بر مشکلات فائق آمد.
زنجلنی با بیان اینکه 90 درصد آب در حوزه کشاورزی مصرف می شود، افزود: برای رفع بحران های موجود در بحث آب باید کار را از کشاورزی شروع کرد و در این راستا با اصلاح الگوی کشت و شیوه های آبیاری می توان مصرف آب را در این بخش به حداقل رساند.

** تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی راهکاری اساسی برای مقابله با بحران آب در استان
رضا کریمی نائب رییس کمیسیون کشاورزی مجلس و نماینده مردم شهرستان‌های اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفت: کمبود شدید منابع آبی در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه در دشت اردبیل است که این موضوع بیشتر به بخش کشاورزی مربوط می‌شود و نیاز است در این زمینه با استفاده از روش‌های جایگزین آبیاری نوین و روش‌های جدید، مشکلات موجود در این زمینه را برطرف کنیم.
وی معتقد است که تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی راهکاری اساسی برای مقابله با کمبود آب است.
نماینده مردم شهرستان‌های اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفت: مصرف بی‌رویه آب در بخش کشاورزی سبب افت آب‌های زیرزمینی شده و به همین دلیل نیاز است تمام دستگاه‌ها و مسئولان اجرایی با تعامل و همکاری‌های همه‌جانبه در راستای حل این مشکلات گام بردارند.
کریمی بیان کرد: ارائه تسهیلات و حمایت‌های لازم برای توسعه آبیاری نوین کشاورزی باید مورد توجه واقع شود، این موضوع برای ما حائز اهمیت بسیار بوده و تلاش بر این است که با الگوسازی و فرهنگ صحیح مصرف آب در راستای برطرف کردن مشکلات موجود گام برداریم.
وی اضافه کرد: انتظار می‌رود تمامی نهادها در تحقق برنامه‌های مدیریت منابع آبی همکاری کنند تا بتوانیم از این طریق کمبود منابع آبی را برطرف کرده و با بحران کم‌آبی مقابله کنیم چرا که این موضوع برای ما از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و اگر مورد بی‌توجهی قرار گیرد عواقب جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد.
گزارش : یعقوب شاددل