بنا بر آمارها چند سالی است که مصرف شیر و لبنیات در کشور ما به طرز چشم گیری کاهش یافته است که بخشی از آن ناشی از افزایش قیمت این محصولات و کاهش توان خرید مردم است اما در کنار دلایل اقتصادی برخی اخبار و شایعات نیز تاثیر زیادی بر کاهش تمایل مردم به خرید محصولات لبنی داشته است.
شاید بتوان مهمترین شایعات در مورد شیر ها را مربوط به ابتدای دهه 90 خورشیدی دانست که برخی رسانه ها خبر از استفاده برخی تولیدکنندگان و فروشندگان شیر از یک ماده ضد عفونی کننده غیر خوراکی به نام وایتکس در شیرها دادند.
در این رابطه و در سال 91 «تهران امروز» این گزارش را منتشر کرد:
"شير سالم حالت شيميايي قليايي دارد اما زماني كه بار ميكروبي آن از حد مجاز ميگذرد، اسيدي ميشود. كارخانهداران براي جلوگيري از اين اتفاق به آن «آب ژاول» يا «وايتكس» اضافه ميكنند. اين عمل باعث ميشود تا دوباره حالت شيميايي شير قليايي شود. از طرف ديگر اداره استاندارد هم متوجه اين قضيه نميشود، چون نتيجه اين عمل قابل اثبات نيست!
انتشار برخي اخبار مبني بر بالا بودن بار ميكروبي شير در ايران، واكنش تعدادي از كارشناسان حوزه تغذيه و سلامت را به دنبال داشته است، مدتي پيش رئيس اتحاديه لبنيات كشور خبر قابل تاملي را اعلام كرد و گفت: «حد استاندارد بار میکروبی شیر 100 هزار و در نهايت يك ميليون واحد است که این میزان در مورد تولیدات داخلی به 20 میلیون نیز میرسد.» خبر قابلتامل بعدي را يك كارشناس صنايع غذايي به تهران امروز ميدهد.
«فاطمه اسكندري» كارشناس ارشد صنايعغذايي به خبرنگار ما ميگويد: «اگر بار ميكروبي شير از حد استاندارد آن بيشتر باشد، كارخانه داران بايد آن را برگردانند.» اما به گفته او، برخي كارخانهداراني كه به فكر سود خود هستند، براي رد شدن از دايره نظارت وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشكي و سازمان استاندارد راه حلي را يافتهاند كه سلامت ميليونها ايراني را تهديد مي كند!
اسكندري ميگويد: « شير سالم حالت شيميايي قليايي دارد اما زماني كه بار ميكروبي آن از حد مجاز ميگذرد، اسيدي ميشود. كارخانهداران براي جلوگيري از اين اتفاق به آن «آب ژاول» يا «وايتكس» اضافه ميكنند.
اين عمل باعث ميشود تا دوباره حالت شيميايي شير قليايي شود. از طرف ديگر اداره استاندارد هم متوجه اين قضيه نميشود، چون نتيجه اين عمل قابل اثبات نيست!» به گفته او، البته بار ميكروبي در ساير مواد غذايي هم وجود دارد اما ميتوان از خطرات آن جلوگيري كرد. اسكندري در عين حال حاضر نميشود نام كارخانههاي متخلف را اعلام كند.
«دكتر آراسب دباغ» متخصص بهداشت مواد غذايي هم استفاده از وايتكس را يك روش تقلبي قديمي ميداند و ميگويد: «نبايد اين مسئله را به همه كارخانه داران تعميم داد. الان كارخانههاي زيادي هستند كه مسائل ايمني و بهداشتي را رعايت ميكنند ولي فعالان حوزه تغذيه و سلامت خوب ميدانند كه برخي كارخانههاي سودجو، براي آنكه مجبور نشوند پول بيشتري براي تهيه شير استاندار بدهند، از وايتكس استفاده ميكنند.» به گفته او گراني و تورم امروز حتي اجازه دامداري سنتي را هم به دامداران نميدهد، از طرف ديگر هم كسي به آنها براي صنعتي شدن كار كمك نميكند. به نظر هم نميرسد مسئولان امر برنامهاي داشته باشند. "
اینگونه گزارشات در ماهها و سالهای بعد موجب شد تا افکار عمومی نسبت به سلامت شیر ها تردید جدی داشته باشند اما در این بین نیز نهادهای نظارتی و بهداشتی با توجه به خدشه دار شدن اعتبار نظارتهایشان از مراکز تولیدی محصولات لبنی اینگونه گزارشات را مردود دانسته و غیر قابل قبول می خوانند.
بطور مثال رییس اداره نظارت برغذا و دارو دانشگاه علومپزشکی استان زنجان در گفتوگو با «ایسنا» ، با اشاره به اینکه در خصوص شیر پاستوریزه همواره ابهامات زیادی وجود دارد که ناشی از شایعاتی است که در فضای مجازی گسترش مییابد، گفت: شایعاتی نظیر استفاده از وایتکس برای پایین آوردن بار میکروبی شیرهای ورودی کارخانهها، استفاده از شیر خشک برای تولید شیرهای پاستوریزه و استفاده از مواد افزودنی برای ماندگاری شیر از جمله شایعاتی است که در این زمینه وجود دارد.
جلال حجازی ادامه داد: در کارخانههای شیر پاستوریزه همواره آزمونهای میکروبی دقیقی صورت میگیرد تا بار میکروبی شیرهای ورودی آزموده شود و اضافه کردن وایتکس در شیر نمیتواند جلوی این آزمایشات را بگیرد. همچنین باید یادآور شد که اضافه کردن وایتکس در شیر باعث دلمه بستن شیر میشود و قابلیت مصرف آن را از بین میبرد.
حجازی با اشاره به اینکه ممکن است این اتفاق در واحدهای کوچک لبنیات سنتی که از یک گاوداری سنتی خریداری میکنند اتفاق میافتد، گفت: با توجه به نظارتهای موجود توسط واحدهای نظارتی غذا و دارو امان اینکه در این زمینه مشکل وجود داشته باشد، وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه در زمینه استفاده از شیر خشک در تولید شیر پاستوریزه نیز باید گفت: شیر خشک وارده کارخانجات تولید لبنیات تنها برای بالا بردن ماده خشک در برخی ماستها استفاده میشود و استفاده از شیر خشک در شیر پاستوریزه مجاز نیست و با متخلفان در این امر برخورد قانونی میشود.
رییس اداره نظارت بر غذا و دارو دانشگاه علومپزشکی استان زنجان اظهار کرد: مورد شبهه دیگری که در این زمینه وجود دارد استفاده از افزودنیها در شیرها برای ماندگاری آنها است که باید خاطرنشان کرد که هیچگونه مواد افزودنی در تولید شیر افزوده نمیشود و تنها به روش استریلیزاسیون چند ثانیه شیر در دمای بالا قرار میگیرد و میکروارگانیسمها شیر از بین میرود و همین امر باعث ماندگاری شیر برای مدت شش ماه است و این محصولات بدون خطر است.
با توجه به این اظهارات بازهم انتخاب با شما مصرف کنندگان گرامی است تا به سلامت شیرهای موجود در بازار اعتماد کنند و یا خیر!
نظر شما در این رابطه چیست ؟