به گزارش «تابناک»، سید علی مرعشی، یکشنبه شب در گفتوگو با برنامه «من طهران» شبکه خبری العالم در پاسخ به اینکه این اولین بار است که سعودیها حجاج ایرانی را وارد خیابان ۲۰۴ کردند و به آنها اجازه ورود به دیگر خیابانها را ندادند، آیا این رفتار سعودیها نشان نمیدهد که آنها از قبل نقشهای برای کشتار حجاج ایرانی طراحی کرده بودند، گفت: اگر نخواهیم بگوییم نقشهای در کار بوده است، حداقل میتوانیم بگوییم که سوء مدیریت سعودیها فاجعه منا را آفرید.
وی افزود: اولین روز رمی جمرات شلوغترین روز این مراسم عبادی است و سعودیها در همان روز به حجاج ایرانی اجازه فقط ورود به خیابان ۲۰۴ را دادند و مسأله دیگر آنکه در انتهای خیابان ۲۰۴ خیابان ۲۳۳ وجود دارد که حجاج آفریقائی از خیابان ۲۳۳ تردد میکردند و جمعیتی که در خیابانهای ۲۰۴ و ۲۳۳ تردد میکردند، بسیار بود و خیابانِ کم عرض ۲۳۳ کشش تردد آن همه تراکم جمعیتی را نداشت. مسأله دیگر اینکه متوسط عمر اکثر حجاج ایرانی بالاو گرما نیز طاقت فرسا و توانایی جسمی آنها کاهش یافته بود.
وی درباره لحظات و ساعات اولیه فاجعه منا بیان کرد: ساعت ۴۵: ۰۸ صبح روز ۱۰ ذی الحجه در مرکز پزشکی منا بودیم و همکاران ما از داخل خیابان ۲۰۴ اطلاع دادند که حادثه اتفاق افتاده است. هر ساله تیم پزشکی ما متشکل از تعدادی افراد باسابقه است و امسال ۲۵ یا ۲۶ نفر از این افراد به همراه روحانی مرکز پزشکی حج در همان خیابان ۲۰۴ بودند که از همان محل بلافاصله با تماس گرفتند و وقوع حادثه را گزارش دادند و اعلام کردند که تعدادی از زائران جانشان را از دست دادند.
وی افزود: ابتدا فکر نمیکردیم که عمق حادثه اینقدر باشد. آمار اولیهای که به ما دادند، حاکی از جان باختن و آسیب دیدن ۱۰۰ نفر بود، ولی با گذشت زمان دیدیم که مسائل پیچیدهتر و سنگینتر از اینهاست. بلافاصله در بیمارستانمان در منا و مکه آماده باش دادیم و گروهی امدادگر را به محل حادثه فرستادیم و آماری که به تدریج به دست آوردیم، نشان میداد که تعداد قربانیان بیشتر از رقم قبلی است و تقریباً اکثر نیروی پزشکی و امدادی خود در بیمارستان منا را به همراه آمبولانس به محل حادثه فرستادیم.
مرعشی گفت: ابتدا از ورود آمبولانس به محل حادثه جلوگیری میشد و حتی به
نیروهای ما که کاور هلال احمر داشتند، اجازه ورود به محل داده نشد.
امدادگران ما در ساعات اولیه اجساد را با پلاکارد شناسائی و اسامی آنها را
تلفنی به ما اعلام میکردند و در همان ساعات اولیه مشخص شد، ۷۰ نفر از
حجاج ایرانی جان خود را از دست دادهاند. امدادگران در گزارشهای خود اعلام
میکردند که اجساد روی هم افتاده و تعدادی از حجاج در میان اجساد گیر
کردهاند که برخی از آنها به علت گرمای بسیار بیهوش شدهاند و متأسفانه
نیروهای سعودی اجازه مداخله لازم را به امدادگران ما نمیدادند.
رئیس
مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر ایران درباره اینکه آیا عربستان
میتوانست از وقوع فاجعه منا جلوگیری کند، بیان کرد: بله، به نظر میرسید
که مدیریت صحیح جمعیت انبوه حجاج در نیروهای سعودی وجود ندارد. همه ۵ یا ۶
مسیر منتهی به محل رمی جمرات آن روز باز بود ولی نیروهای سعودی از ورود
حجاج به راههای دیگرجلوگیری میکردند و تمام جمعیت حجاج ایرانی را به سوی
خیابان ۲۰۴ سوق میدادند، در حالی که جمعیت بسیار اندکی در خیابانی دیگر به
نام سوق العرب تردد میکرد و این امکان وجود داشت که حجاج را به این
خیابان هدایت کرد و اتاق فرماندهی با کنترل دوربینها میتوانست فشار جمعیت
را کاهش دهد و سعودیها به جای اینکه انتهای خیابان ۲۰۴ را مسدود کنند،
میتوانستند ابتدای این خیابان را مسدود و از ورود جمعیت به این خیابان
جلوگیری کنند.
وی درباره سهل انگاری های سعودیها درفاجعه منا گفت:
به نظر من، اولین مورد کوتاهی سعودیها در تأمین امنیت حجاج کوتاهی مسئولان
اتاق فرماندهی در ابلاغ مسأله افزایش بسیار تراکم جمعیتی در خیابانهای
۲۰۴ و ۲۳۳ است و اجازه نمیدادند، جمعیت حجاج بیش از حد افزایش یابد و حجاج
را به خیابانهای مجاور هدایت میکردند. بالگردهایی هم که پیوسته پرواز
میکردند، میتوانستند وقوع فاجعه را ابلاغ کنند.
وی با بیان اینکه
نیروهای سعودی حاضر در محل فاجعه بودند، امدادگر نبودند، بلکه سربازهای
جوان بیتجربه و فاقد تجربه در مدیریت بحران بودند، خاطرنشان کرد: آنها در
ساعات اولیه هیچ عکس العملی نداشتند، حتی به امدادگران ایرانی اجازه دخالت
نمیدادند و نیروهای امدادی را بازداشت نیز کردند و مسئولان سازمان حج و
زیارت ایران نیز در محل فاجعه حضور داشتند که نیروهای سعودی آن عزیزان را
هم بازداشت کردند.
مرعشی افزود: نیروهای سعودی اجازه مداخله درمانی
نمیدادند. خیلی از حجاج ایرانی، به علت جلوگیری سعودیها از دخالت درمانی
امدادگران ایرانی جان باختند، این حجاج بالقوه میتوانستند نجات پیدا کنند.
درصد بالای جان باختگان در مقایسه با درصد اندک مصدومان فاجعه منا نشان
میدهد که نیروهای سعودی اقدام لازم برای نجات مصدومین انجام ندادهاند و
مصدومین جان خود را از دست دادهاند.
وی تأکید کرد: متأسفانه منا ۴
یا ۵ بیمارستان با ۹۵ یا ۹۶ تخت دارد که مجموعاً و در حالت عادی فقط ۴۰۰
تخت در منا برای بستری کردن بیماران و مصدومین وجود دارد. مسأله دیگر اینکه
کادر مجرب درمان و مقابله با بحران در بیمارستانهای منا وجود نداشت و این
بیمارستانها فاقد امکان درمانی مناسب بود.
رئیس مرکز پزشکی حج و
زیارت هلال احمرجمهوری اسلامی درباره سرعت رسیدن امدادگران سعودی به محل از
زمان آغاز فاجعه منا گفت: تیم پزشکی ایران اولین تیم پزشکی بود که خود را
به محل فاجعه رساند و ما با آمبولانسهای خودمان ۵۰۰ تا ۶۰۰ مصدوم را به
بیمارستانهای منا منتقل کردیم و امدادگران سعودی یکی دو ساعت بعد فعالیت
خود را در محل فاجعه آغاز کرد.
وی تأکید کرد: درشرایطی که فاصله ما
به صحنه حادثه بیشتر از بیمارستانهای منا بود، نیروهای ما در یک زمان چهار
پنج دقیقهای در صحنه حاضر شدند؛ طبیعتا برای سعودیها حضور در صحنه خیلی
راحتتر بود ولی زمانی بیش از یک ساعت طول کشید تا آمبولانسهایشان وارد
معرکه شدند. ضمن اینکه این گنجایش بیمارستانهای آنها کم بود و مدیریت
صحیحی برای تخلیه مصدومین از بیمارستانهای منا به مکه وجود نداشت و
بیمارستانها با کمبود امکانات اولیه روبه رو شدند و کاملا واضح بود.
وی
افزود: این در حالی است که توجه به اینکه دیدیم امکانات وجود ندارد و حجم
مصدومین بیش از توان بیمارستانهای آنهاست و از طرفی کادر درمانشان هم کادر
مجرب مبارزه با این بحران نبود، بلافاصله مجروحان خودمان را به بیمارستان
خودمان در منا و از آنجا به بیمارستانمان در مکه تخلیه کردیم. ما ۱۱۰ مجروح
خودمان را بلافاصله در بیمارستانهای مکه – هم بیمارستان جمعیت هلال احمر
در مکه و هم بیمارستانهای ملک عبدالله و ملک فیصل و نور- بستری و از خدمات
آن بیمارستانها استفاده کردیم.
مرعشی درباره علت بالا بدون تلفات حجاج ایرانی بیان کرد: تعداد کاروانهای
ما در زمان حادثه در کانون این حادثه بیشتر از سایرین بوده؛ ضمن اینکه از
کشورهای افریقایی هم در خیابان محل حادثه حضور داشتند و تعداد کشته شدگان
آنها هم کم نیست.
رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر ایران
درباره علت قابل شناسایی نبودن برخی اجساد کشته شدگان گفت: بعد از فوت حجاج
هم متأسفانه عربستان سعودی مدیریت صحیحی در مورد اجساد نداشت؛ تقریبا
آخرین اجسادی که از صحنه حادثه تخلیه شدند ساعت یک بامداد جمعه بود و اجساد
ساعتها در آن خیابان در آن هوای گرم روی هم انباشته شده بود. خود این
زمان زیاد باعث شد که فساد این اجساد سریعتر صورت پذیرد؛ ضمن اینکه تعداد
کشته شدگان حادثه بیش از گنجایش سردخانههای استاندارد مکه، جده و طائف
بود. به همین دلیل قسمتی از اجساد در کانتینرهای یخچال داری نگهداری میشد
که متأسفانه شرایط مناسبی برای نگهداری اجساد نداشت.
وی افزود: در
این فاصلهای که حادثه رخ داد، اگر عربستان همکاری لازم را با کشورها برای
شناسایی اجسادشان میکرد - قبل از اینکه زمان زیادی بگذرد و به فساد اجساد
نزدیک شویم - خیلی راحتتر کشورهای مختلف میتوانستند اجسادشان را بشناسند
و هر کدام که تمایل به دفن اجساد در مکه داشتند [این کار صورت میگرفت] و
کشوری مثل ما هم که خانوادهها بیشتر تمایل دارند اجساد عزیزانشان به کشور
برگردد خیلی راحت در زمان کوتاه تری میتوانستیم اجساد را منتقل کنیم.
وی
درباره محل نگهداری اجساد گفت: مکه مکرمه سردخانهای به نام معیصم با ۹۲۰
کشوی سردخانهای استاندارد برای نگهداری اجساد دارد. اما آنها برای
نگهداری اجساد از سالنهای تشریح این سردخانه هم استفاده میکردند. درجه
حرارت این سالنها زیر صفر نبود. جنازهها را به سردخانه طائف و جده هم
منتقل کرده بود. گنجایش سردخانه جده هم ۳۰۰ جسد بود که آنجا هم پر شده بود و
به ناچار از کانتینرها استفاده کرده بودند و لذا زمان شناسایی طول کشید.
مرعشی
افزود: درجه خود این کانتینرها زیر صفر نبود و حجم زیادی از اجساد هم
داخل این کانتینرها بود. تخمین اینکه چه تعداد از اجساد داخل این
کانتینرها هست مشکل بود، چون اجازه شناسایی اجساد داخل کانتینر داده
نمیشد و به همین دلیل رقم درستی نمیشد مطرح کرد؛ اما در اینکه این
کانتینرها مخصوص نگهداری جسد و مطابق شرایط استاندارد نبود، شکی نیست.
رئیس
تیم پزشکی ایران در حج امسال، با اشاره به اینکه کانتینرها را از نزدیک
مشاهده کرده است، تأکید کرد: هر وقت که شرایط نگهداری جسد ایده آل نباشد
این اتفاق میافتد و این کانتینرها هم شرایط استاندارد نگهداری اجساد را
نداشت.
وی درباره علت به خاک سپرده شدن تعدادی از اجساد در عربستان
به رغم مخالفت ایران، بیان کرد: در مذاکراتی که آقای دکتر هاشمی وزیر
بهداشت به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی در آن حضور داشتند، طرف سعودی
اعلام کرد که اجساد شناخته شده ایرانی دفن نشدهاند و از طرف دیگر گفتند که
همه اجسادی که دفن شدهاند دی. ان.ای آنها برداشته شده و امکان شناسایی
برای سالهای بعد هم وجود دارد و چنانچه سهوی و اشتباهی اجساد ایرانی دفن
شده باشند قابل پیگیری و شناسایی است.
وی افزود: در میان اجسادی که
دفن شدهاند ظاهرا اجساد ایرانی هم دفن شده که قاعدتا در آن موقع که دفن
شده بودند شناسایی نشده بودند که ایرانیاند و یکی از مواردی که باید دنبال
کرد این است که با رفتن تیم پزشکی قانونی ما به عربستان و انجام آزمایشات
دی. ان.ای از فامیل درجه یک مفقودین اجساد ایرانیانی که گفته میشود دفن
شدهاند، مشخص شود که مربوط به کدام یک از جان باختگان است.
وی
خاطرنشان کرد: بنا به اظهار وزارت بهداشت عربستان، از اجساد نمونههای
بافتی لازم گرفته و پروفایل ژنتیک اجساد تعیین شده است. لازم است که از
خانوادههای جان باختگان هم نمونه برداری شود و بعد پروفایل خانوادهها با
آن پروفایل سعودی مطابقت داده و اجساد شناسایی شوند.
وی درباره
بازگرداندن اجساد دفن شده در صورت شناسایی آنان بیان کرد: مسائل قانونی این
موضوع را سازمان حج و زیارت دنبال میکند و آن گونه که گفته شده، مطابق
درخواست خانوادهها رفتار خواهد شد. امیداوریم با انجام آزمایشات دی.
ان.ای و ژنتیک، سرنوشت همه مفقودین ایرانی روشن شود.
مرعشی در
ارتباط با سرنوشت تعدادی از افراد شاخص از جمله آقای رکن آبادی، سفیر سابق
ایران در لبنان و آقای فهیما سفیر سابق ایران در استونی و برخی شخصیتهای
دیگر گفت: بطور کلی هر کشوری که یک شخصی واردش میشود، باید درباره سرنوشت
آن فرد پاسخگو باشد. قاعدتا از نظر قوانین بین المللی عربستان درمورد تمام
زائرینی که در این فاجعه از دست دادیم، یا اسمشان جزو مفقودان است، باید
پاسخگو باشد.
به هرحال باید روشن کند چه اتفاقی برای زائران ما
افتاده است! آیا جزو اجسادی هستند که به ایران منتقل شده یا اینکه جزو دفن
شدگان آنجاست و ریاض باید این موضوع را برای دولت جمهوری اسلامی و
خانوادهای حاجیان روشن کند؛ چون مسئولیت قانونی این کار با دولت سعودی
است!