پژوهش، سرمایه‌گذاری برای ساختن آینده

به گزارش تابناک اردبیل، یکی از ضروریّات اجتناب ناپذیر جوامع انسانی ، رواج و نهادینه شدن تحقیق و پژوهش است . واژه ی تحقیق که از حیث لغوی به معنی « پيدا كردن حقيقت و به كنه يك امر و مطلب رسيدن» دانسته شده ، اصطلاحاً به اعمال روش هاي توأم با طرح و انديشه ی بی طرفانه براي كشف حقيقت و پاسخ گویی به پرسش ها تعبیر می شود .

میل به شناختن و کشف رازها ، ریشه در فطرت انسان دارد که پس از گذر سنین کودکی به مرور ، در سنین بالاتر امري اكتسابي مي شود و پژوهش گری به نسبت زمينه هاي ذهني و آگاهي هاي افراد ، براي همگان ميسّر می گردد .

پژوهیدن اگرچه در طول حیات بشر یکی از بایدهای اثرگذار در زندگی او بوده ، امروزه با شدّت یافتن رقابت های علمی و مدنی ، ارزش و اهمّیّت مضاعف یافته است بنابراین ضرورت دارد بادرک صحیح این حقیقت و با نگاهی جدّی به آثار و برکات نهادینه شدن پژوهش در جامعه ، این نکته را به خویشتن خویش بقبولانیم که غفلت های کوچک از ماهیّت و اهمّیّت پژوهش در عصر کنونی که جوامع با سرعتی شگفت انگیز به سمت دانش محوری ، اکتشافات و اختراعات مختلف و نهایتاً فتح قلّه های علم و فنّ آوری پیش می روند ، ممکن است لطمات بزرگ و جبران ناپذیری را به آینده ی جامعه ی ما وارد کنند.

واقعیّت این است در شرایط امروزی هر كشوري بخواهد از قافله ی شتابان پيشرفت هاي علمي عقب نماند و بتواند از حقوق خود دفاع نمايد، هيچ راهي جز آن كه سهم مناسبي را در افزايش دانش بشري به عهده بگيرد ندارد و اين مهمّ جز با پژوهش مداری تحقّق نخواهد يافت بنابراین به جرات می توان هزینه کردها در حوزه ی پژوهش را نوعی سرمایه گذاری برای ساختن آینده دانست.

جای بسی افتخار و مباهات است که ارزش بنیادین دانایی ، دانش مداری و علم اندوزی که یقیناً از راه مطالعه و تحقیق ممکن می شود ، مورد تاکید ویژه ی دین مبین اسلام به عنوان کامل ترین دین الهی قرار گرفته و این پرسش پرمفهوم قرآن کریم در بخشی از آیه ی نهم سوره ی مبارک الزّمر «... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ... » که طیّ آن پروردگار متعال ، صراحتاً اهمّیّت دانایان و دانایی را به انسان ها گوشزد کرده از جمله شهود این مدّعاست .

علاوه بر آموزه های اسلامی ، در ادبیات ملّی ماهم مفصّلاً به این موضوع پرداخته شده است و این رویکرد که ادب بی کران فارسی انسان ها را حتّی از دوره ی کودکی شان به انس با کتاب و نهایتاً مطالعه و پژوهش دعوت کرده از افتخارات فرهنگی کشور ما به شمار می رود.

دعوت به این امر انسان ساز ، به تعابیر مصرّح در آثار ادبی امروزی ختم نمی شود بلکه بسیاری از دانشمندان ادبی ایران در عصر کهن و در ادبیات کلاسیک نیز به این موضوع توجّه کرده اند تا جایی که مثلاً فردوسی ، شاعر نام آشنای ادب حماسی ایران و جهان بارها ، از جمله در بخش آغازین شاهنامه با بیت معروفش « توانا بود هرکه دانا بود / زدانش دل پیر برنا بود » دانایی را معادل توانایی دانسته و برکات دست یابی به دانش و درحقیقت مطالعه و پژوهش را به مخاطبان گوشزد نموده است. این مرد ارزنده ی ادب فارسی ضرورت دیگری را نیز در این حوزه مطرح ساخته که توامانی دانش و پرهیزگاری است . برای اثبات این نظر می شود به بخش 3 داستان بوزرجمهر در شاهنامه به عنوان نمونه ای روشن التفات داشت . در این مقال ، فردوسی با این توصیه که « ز دانش نخستین به یزدان گرای / که او هست و باشد همیشه به جای / بدو بگروی کام دل یافتی / رسیدی به جایی که بشتافتی » بیان نموده ، فرد دانشمند حتماً باید پرودگار بزرگ را بشناسد و از دانش خود برای نزدیک شدن به خداوند خویش بهره جوید زیرا منشا و مبدا دانش ، ایزد یگانه است و بی تردید هر کس خدا را بشناسد برای کسب و حفظ رضایت او از روی دانایی و نه به صورت کورکورانه خواهد کوشید .

بی گمان برای ترویج پژوهش در جامعه تا حدّی که هیچ فردی از افراد اجتماع خود را بی نیاز از تحقیق و یا استفاده از نتایج تحقیقات علمی دیگران نداند از راه های مختلفی می توان گام برداشت و در این بین به نظر می رسد یکی از راه های متوجّه ساختن افکار عمومی به آثارمثبت نهادینه شدن پژوهش در جامعه ، آموزش صحیح و ترویج ادبیّات فارسی باشد زیرا این سرمایه ی فرهنگی گران سنگ از قرن ها پیش پیام های بی شماری را درباره ی ابعاد و ثمر پژوهش در بطن خویش انتقال داده و به امروزیان رسانده است.

نامیده شدن روزی از روزهای سال به نام روز پژوهش می تواند فرصت و انگیزه ای برای فرهنگ سازی لازم درراستای گسترش این مهمّ باشد تا در پس نهادینه شدن امر ، آثار و نتایج شیرین آن عاید جامعه شود.