تکم گردانی جزو حرفه‌های گوسانی و بصورت هنری بوده که نسل به نسل و از پدر به پسر می‌رسیده و اشعار تکم نیز سینه به سینه منتقل شده است.
به گزارش خبرنگار ایسنا منطقه اردبیل، در آستانه بهار طبیعت حضور تکمچیها در محله ها و روستاهای شهرستان نیر خبر از آمدن عید نوروز می‌دهند و تکمچیها پیک‌های شادی آفرین این جشن ملی هستند.
تکمچیها از سال‌ها پیش در این ایام در خانه‌ها را زده و بلافاصله با باز شدن در منازل با به حرکت در آوردن تکم اشعار خود ساخته خود را با آواز و ضرب آهنگ تکم نجوا کرده و شادی و شور و شعف را به خانه‌های مردم هدیه می‌کردند.
تکم گردانی در نیر
هنگامی که برف‌ها در سینه ساوالان آب شده و بصورت رودها در سرزمین پهناور آذربایجان جاری می‌شود، صدای تکم و تکم چی‌ها نیز در شهر و روستا می‌پیچید که با زبان شیرین و آهنگین خود به مردم نوید آمدن بهار را می‌دهند و خلق را برای پاک کردن کینه از دل‌ها و گرد و غبار از خانه‌هایشان دعوت می‌کنند.
تکم یک عروسک چوبی سنتی است، واژه تکم Takam از دو بخش "تکه" و "م" تشکیل شده است.
تکه در زبان ترکی به معنی بز نر قوی هیکل است که همیشه در راس گله حرکت می‌کند و گله را به چراگاه و محل‌های معین هدایت می‌کند.
به کسی که تکم را می‌رقصاند "تکمچی" می‌گویند که اشعار مخصوص تکم را با آهنگی خاص می‌خواند.
اشعار تکم در چند آهنگ که خاص تکم بوده خوانده می‌شود.
تکم عروسکی است چوبین که روی آن را با مخمل یا پارچه‌هایی به رنگ قرمز می‌پوشانند و روی این پارچه را با پولک، زنگوله، سکه و نیز پارچه‌های الوان و حتی آیینه تزیین می‌کنند.
هر یک از تزئینات تکم علت و فلسفه‌ای داشته است، مثلا زنگوله و سکه برای ایجاد سر و صدای بیشتر بوده تا مردم را از داخل خانه‌ها به کوچه‌ها و دم در خانه‌ها بکشاند.
از سوی دیگر یک ضرب آهنگ برای حرکت تکم بوجود می‌آورد، این که به دو طرف عروسک آیینه نصب می‌کردند، به این دلیل بود که تکم خبر فرارسیدن سال نو را به مردم می‌داد و با خود آیینه‌ای به رسم روشنایی و صفا داشت.
در ساخت تکم همیشه از رنگ قرمز برای پوشاندن بدنه اصلی استفاده می‌کردند، شاید به این دلیل بوده که در آذربایجان قدیم لباس و توری سر و روی عروس به رنگ قرمز بوده و خواسته‌اند تکم نیز مثل هر عروسی مظهر شادی و خوشی باشد.
تکم گردانی جزو حرفه‌های گوسانی و بصورت هنری بوده که نسل به نسل و از پدر به پسر می‌رسیده و اشعار تکم نیز سینه به سینه منتقل شده است.
تکم عروسکی بود به شکل بز که بر سر چوب گردی سوار می‌شد، این بز روی یک صفحه چهار گوش یا گرد که سوراخی در وسط داشت قرار می‌گرفت که چوب پایه آن از سوراخ وسط صفحه می‌گذشت.
تکمچی چوب را بدست می‌گرفت و تکم را روی صفحه چوبی به حرکت در می‌آورد و متناسب با حرکات آن اشعاری را به آواز می‌خواند. سر و صدای زنگوله و خوردن تکم بر صفحه چوبی نوعی ریتم و آهنگ برای آواز تکمچی بوجود می‌آورد.
در اشعار تکمچی فقط از فرارسیدن نوروز و تبریک سال نو سخن نرفته، بلکه به موارد مذهبی و موارد انتقادی، اجتماعی نیز اشاره شده است.
گزارش از: سمیه درازی، خبرنگار ایسنا منطقه اردبیل
انتهای پیام