اصفهان، شهری با شکوه جهانی اما بیبرنامه در حفاظت
به گزارش خبرنگار تابناک در استان اصفهان، شهر اصفهان بهعنوان یکی از مهمترین شهرهای تاریخی ایران و جهان، با آثار ثبتشده در فهرست میراث جهانی یونسکو، جایگاهی بیبدیل در عرصه فرهنگ و تمدن دارد. میدان نقشجهان، پلهای تاریخی، مساجد و کاخهای این شهر نه تنها سرمایه ملی، بلکه بخشی از میراث مشترک بشریت محسوب میشوند. با این حال، بررسی وضعیت موجود نشان میدهد که حفاظت از این میراث ارزشمند با چالشهای جدی مواجه است و برنامهریزی منسجم و پایدار برای صیانت از آن کمتر به چشم میخورد.
وضعیت نامعلوم آثار تاریخی
بسیاری از بناهای شاخص اصفهان در سالهای اخیر با فرسایش طبیعی و آسیبهای ناشی از توسعه شهری روبهرو شدهاند. از سوی دیگر ساختوسازهای غیرمجاز در حریم آثار، تغییر کاربریهای غیرکارشناسی و کمبود بودجه مرمتی، تهدیدی جدی برای اصالت و بقای این بناها ایجاد کرده است و از همه مهمتر خشک شدن زایندهرود نیز علاوه بر پیامدهای زیستمحیطی، هویت فرهنگی و منظر تاریخی پلهای اصفهان را تحت تأثیر قرار داده است.
بحرانهای زیستمحیطی و شهری فزاینده
۱) آلودگی هوا: اصفهان در سالهای اخیر بارها در صدر شهرهای آلوده کشور قرار گرفته است. این وضعیت نه تنها سلامت شهروندان را تهدید میکند، بلکه آثار تاریخی را نیز در معرض تخریب شیمیایی و فرسایش قرار میدهد.
۲) فرونشست زمین و خشکسالی: پدیده فرونشست در دشتهای اطراف اصفهان بهویژه در مناطق شهری، تهدیدی جدی برای زیرساختها و بناهای تاریخی محسوب میشود. کارشناسان هشدار دادهاند که ادامه این روند میتواند به آسیبهای جبرانناپذیر در بافت تاریخی شهر منجر شود.
شکاف میان سیاست و اجرا، دودی که در چشم مردم می رود
• مسئولان بارها بر اهمیت میراث فرهنگی تأکید کردهاند، اما اقدامات عملی غالباً مقطعی و واکنشی بوده است همچنین نبود هماهنگی میان دستگاههای اجرایی، شهرداری و سازمان میراث فرهنگی، موجب شده حفاظت از آثار تاریخی بیشتر در سطح شعار باقی بماند.
فقدان یک راهبرد جامع و بلندمدت، روند حفاظت را با بیثباتی و پراکندگی مواجه کرده است.
پیامدهای بیبرنامگی ادامه دارد
• تضعیف جایگاه اصفهان در عرصه گردشگری بینالمللی و کاهش درآمدهای اقتصادی ناشی از آن.
• آسیب به اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی مدیریت شهری و فرهنگی.
• تهدید جایگاه ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو در صورت ادامه روند بیتوجهی.
• تشدید بحرانهای زیستمحیطی و شهری که آثار تاریخی را در معرض نابودی قرار میدهد.
• و در نهایت، اگر این روند ادامه یابد، اصفهان به تدریج جایگاه تاریخی و جهانی خود را از دست خواهد داد و از «نصف جهان» تنها یک نام باقی خواهد ماند.
آیا هنوز فرصت بهبود مسیر هست؟
تدوین و اجرای برنامه جامع حفاظت و مرمت با مشارکت دانشگاهها، متخصصان و نهادهای مدنی، تخصیص بودجه پایدار و شفاف برای نگهداری آثار تاریخی، ارتقای فرهنگ عمومی و آموزش شهروندان در زمینه اهمیت میراث فرهنگی، بهرهگیری از فناوریهای نوین برای پایش و حفاظت آثار و اتخاذ سیاستهای جدی برای کنترل آلودگی هوا و مدیریت منابع آب بهمنظور کاهش فرونشست زمین از جمله اقدامات ضروری برای حفاظت از اصفهان در عرصه جهانی است.
اصفهان، شهری که با عنوان «نصف جهان» شناخته میشود، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند نگاه راهبردی و آیندهنگر به میراث تاریخی و محیط زیست خود است. حفاظت از این میراث و مقابله با بحرانهای زیستمحیطی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی برای حفظ هویت فرهنگی، تقویت اقتصاد گردشگری و ارتقای جایگاه جهانی ایران به شمار میرود. در غیر این صورت، خطر آن وجود دارد که شکوه تاریخی اصفهان تنها در نام باقی بماند و جایگاه جهانی آن بهتدریج رنگ ببازد.
انتهای پیام/